جزئیات حرکت «رئیسعلی» از آغاز تا شهادت/ «دلواری» محور وحدت بود
تاریخ انتشار: ۱۲ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۹۹۵۴۰۲
خبرگزاری مهر - گروه استانها- سعید رضایی: استان بوشهر تاریخی پرافتخار و بزرگ در مقابله و ایستادگی در مقابل بیگانگان، استعمار و استکبار جهانی داشته که قیام جنوب یکی از مفاخر این استان محسوب می‌شود.
در سال ۱۲۹۴ پس از اشغال بوشهر به دست انگلیسی‌ها، رئیسعلی دلواری سردار بزرگ جنوب به مقابله با آنها پرداخت و نیروهای انگلیسی که رئیسعلی و مجاهدان دشتی و تنگستان را دشمن اصلی خود می‌دانستند، قصد تصرف دلوار را کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
متجاوزان انگلیسی با چهار کشتی دالهوزی، پیراموس، لاورنس و جونز و گردان پیاده نظام ۹۶ به بندر دلوار حمله کردند. اما پس از نبردی سه روزه با ۳۳۰ کشته از دلاوران تنگستانی شکست خوردند.
سرانجام رئیسعلی دلواری که با یاران خود با تدارک حمله‌ای سنگین قصد شبیخون به بوشهر و تهاجم علیه انگلیسی‌ها را داشت در منطقه تنگک صفر در حومه بوشهر با خدعه و نیرنگ انگلیسی‌ها از پشت مورد اصابت گلوله قرار گرفت و در سال ۱۲۹۴ در ۳۴ سالگی به شهادت رسید.
شکست قوای انگلستان در دلوار یکی از نقاط برجسته تاریخ جنگ جهانی اول در جنوب ایران به شمار می‌رود.
۱۲ شهریور سالروز شهادت قهرمان مبارزه با استعمار شهید رئیسعلی دلواری به نام روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس نامگذاری شده است و به همین مناسبت گفت‌وگویی با حسین نامور یکی از بازماندگان خانواده رئیسعلی دلواری و پژوهشگر و نویسنده تاریخ جنوب ایران داشتیم.
علمای دینی در قیام رئیسعلی دلواری چه جایگاهی داشته‌اند؟
یکی از مسائلی که در قیام رئیسعلی دلواری برجسته است و در اغلب منابع مکتوب و شفاهی دیدیم و شنیدیم این است که شهید رئیسعلی دلواری و همراهان ایشان در مقابله با استعمارگران یک دلبستگی به فرمایشات و نظرات علمای دینی داشتند و به عنوان یک دستورالعمل همواره فرامین علما را مد نظر و نصب‌العین قرار می‌دادند.
وقتی قیام رئیسعلی دلواری و قیام جنوب را بررسی می‌کنیم از سال ۱۹۰۷ در جریان مشروطه تا زمانی که رئیسعلی در سال ۱۹۱۵ شهید می‌شود نقش علما برجسته است.
آیت‌الله علم‌الهدی اهرمی علمدار مبارزه با استعمار انگلیس با مشروطه همراهی می‌کند و از رئیسعلی دلواری و دیگر کسانی که نقش مهمی در مبارزه با استبداد داشتند. در شروع مبارزه علما نقش راهنما و پیش‌قراول داشته‌اند و با بصیرتی که ایجاد می‌شد از نیروی انسانی جامعه استفاده می‌کردند.
ما سابقه ۵۰۰ سال مقابله با استعمار داشته‌ایم هر گاهی که بیگانگان به خاک این کشور وارد می‌شدند بوشهری‌ها در اولین حلقه مقابله و مقاومت قرار داشتند و همواره علما نقش اساسی در این زمینه داشتند
وقتی آیت‌الله علم‌الهدی اهرمی را تبعید می‌کنند نقش علما از آیت‌الله خراسانی در نجف گرفته تا علمای ایران این نقش پررنگ بوده است؛ آیت‌اله بلادی، آیت الله لاری، مجتهد برازجانی، آیت‌الله آل عصفور همه این افراد در قیام‌هایی که بر علیه استعمار ایجاد شده نقش داشته‌اند.
ما سابقه ۵۰۰ سال مقابله با استعمار داشته‌ایم هر گاهی که بیگانگان به خاک این کشور وارد می‌شدند بوشهری‌ها در اولین حلقه مقابله و مقاومت قرار داشتند و همواره علما نقش اساسی در این زمینه داشتند.
قیام رئیسعلی با اجازه و اذن علما است. آیت‌الله آخوند خراسانی فتوایی به مجتهد برازجانی می‌دهد و رئیسعلی دلواری با اخذ فتوا از مجتهد برازجانی در صحنه قرار می‌گیرد و در ادامه هم همین‌گونه است. این روحانیون در همه زمینه‌ها حضور داشتند و در محل رزم هم حضور داشتند.
نقش علما در همه بخش‌های قیام قابل مشاهده است. بعد از شهادت رئیسعلی دلواری هم همین علما در سراسر کشور مجالسی را برپا می‌کنند و محرک قیام‌های بعدی می‌شوند.
چرا هیچ تصویری از رئیسعلی دلاری وجود ندارد؟ تصاویر موجود که به اسم رئیسعلی مطرح می‌شوند واقعیت دارند؟
نکته مهم در مورد رئیسعلی دلواری این است که چرا تصویری از رئیسعلی دلواری وجود ندارد. از سال ۱۹۰۷ که قیام مشروطه شروع می‌شود، رئیسعلی در همه میادین حضور داشته و اغلب هم نقش اول را بر عهده داشته است و چهره‌های اولیه و اصلی بوده است. حاکمان، خوانین، نیروهای متخاصم و.... به نحوی در ارتباط با رئیسعلی بودند و قطعاً یک سری تصاویری از رئیسعلی بوده است.
استعمارگران و دشمنان از عکس رئیسعلی هم هراس داشتند تا مبادا عکس و تصویر ایشان باعث ایجاد ذهنیت و یا حرکتی در بین مردم شود از همه این حاکمان، خوانین، نیروهای متخاصم و… تصاویری وجود دارد ولی از رئیسعلی هیچ تصویری موجود نیست. اینکه تصویر وجود ندارد چند دلیل دارد. یکی از این دلایل این است که نمی‌خواستند رئیسعلی به عنوان الگو معرفی شود که یکی از راه‌ها این بود که چهره ظاهری ایشان را حذف کنند تا ذهنیتی از ایشان نباشد.
استعمارگران و دشمنان از عکس رئیسعلی هم هراس داشتند تا مبادا عکس و تصویر ایشان باعث ایجاد ذهنیت و یا حرکتی در بین مردم شود.
یک سری حسادت‌هایی هم در داخل نسبت به رئیسعلی وجود داشته و متأسفانه این افراد هم حاضر نبودند چهره رئیسعلی را برتر و بالاتر از خود ببینند و به همین خاطر نسبت به حذف تصاویر رئیسعلی اقدام کردند؛ هر چند که این موضوع نتوانسته رئیسعلی را محو کند چراکه او برای خدا قیام کرده و در دل مردم جا گرفته است.
برخی تصاویر منتسب به رئیسعلی دلواری منتشر می‌شود که نه می‌توانیم این تصاویر را رد کنیم و نه اینکه آن را تأیید کنیم چون کسی نیست که بتواند بگوید این تصویر مربوط به رئیسعلی است و جای موثقی این تصاویر تأیید نمی‌شود.
گفته بودند انگلیسی‌ها یک سری تصاویری از رئیسعلی داشته‌اند و با خود به لندن برده‌اند. همواره از نام و تصویر رئیسعلی دلواری هراس داشتند ولی نتوانستند این هدف را محقق کنند. چراکه نام و یاد رئیسعلی را خدا نگه داشته است.
مردم ما هم رئیسعلی را خوب تکریم کرده‌اند و نام و آوازه او بلند و بلندتر است.
جرقه شروع قیام رئیسعلی از کجا بود؟
رئیسعلی از زمان مشروطه برای رهایی بوشهر از تسخیر تلاش خود را شروع کرد و آنجا گمرک بوشهر را هم از انگلیسی‌ها گرفت. انگلیسی‌ها کارهایی در گمرک بوشهر کرده بودند و از آنجا درآمدهایی داشتند.
وقتی رئیسعلی آمد و بوشهر را گرفت و تحویل آیت‌الله علم‌الهدی داد، گمرک بوشهر را هم گرفت و شخصی را متولی گمرک قرار داد و اصل امانت‌داری را در گمرک رعایت کرد و به گفته متولی گمرک، رئیسعلی حتی یک چوب کبریت را هم در گمرک خراب نکرد. انگلیسی‌ها در اینجا نسبت به رئیسعلی یک کینه‌ای را به دل گرفتند.
رئیسعلی در زمان مشروطه به صورت پارتیزانی از دلوار حرکت می‌کرد و به سمت بوشهر می‌آمد و با همکاری کسانی که در شهر بوشهر بودند از جمله سید محمد رضا کازرونی، سید مهدی بهبهانی و عبدالرضای چوب‌بر و… در مقابله با انگلیسی‌ها اقدام می‌کردند.
انگیسی‌ها مردم را اذیت می‌کردند و آذوقه مردم را محدود کرده بودند و رئیسعلی به مقابله با آنها می‌پرداخت و درگیری‌ها ادامه یافت. هر روزی که رئیسعلی به بوشهر می‌آمد تعدادی از انگلیسی‌ها کشته می‌شدند.
ایران از ۱۵۰ سال قبلش پیروزی را ندیده بود و ایران در هر جنگ و معامله‌ای که شرکت می‌کرد شکست می‌خورد ولی این بار موفق به شکست دادن انگلیسی‌ها شدیم با آغاز جنگ جهانی اول در شرایطی که ایران اعلام بی‌طرفی کرده بود، انگلیسی‌ها بر خلاف قواعد اقدام به حضور در بوشهر کردند و رئیسعلی در مقابل آنها ایستاد و کینه از آن زمان نسبت به رئیسعلی افزایش یافت.
این مبارزه در مقابله با انگلیسی‌ها در جنگ جهانی اول شدت گرفت و انگلیسی‌ها از دست رئیسعلی دلواری به ستوه آمدند و نمی‌توانستند رئیسعلی را ساکت کنند. انگلیسی‌ها می‌خواستند از بوشهر به برازجان و از آنجا به شیراز بروند ولی رئیسعلی مانع حرکت آنها شده بود.
انگلیسی‌ها حرکت‌هایی را بر علیه رئیسعلی آغاز کردند و چهار ناو جنگی را مستقر و دلوار را بمباران کردند. ارزشمندترین حرکت‌های مردم در شبی که با انگلیسی‌ها مقابله کردند اتفاق افتاد و انگلیسی‌ها در دلوار شکست خوردند و غرور ملی ایجاد کرد.
ایران از ۱۵۰ سال قبلش پیروزی را ندیده بود و ایران در هر جنگ و معامله‌ای که شرکت می‌کرد شکست می‌خورد ولی این بار موفق به شکست دادن انگلیسی‌ها شدیم و اولین بار بعد از ۱۵۰ سال انگلیس را شکست دادیم و رئیسعلی با یاران محدود خود در حد ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر انگلیس را شکست دادند و انگلیس مجبور شد با ناوهای خود از منطقه برود.
ماجرای پرچم و سوگندنامه رئیسعلی دلواری چیست؟
رئیسعلی در هنگام جنگ یک پرچم (علم) در دست داشت که این علم را مرحوم آقا سید علی نقی دشتی برای او تهیه کرده بود و هر نقطه‌ای که مستقر می‌شد روی سنگر خود این پرچم را نصب می‌کرد. گفته شده که این پرچم حتی یک بار هم مورد هدف گلوله قرار نگرفت.
روی این پرچم نوشته شده بود «لله لله یا علی، مشکلم بگشا تو بالله یا علی، شاه مردان شیر یزدان قدرت پروردگار، لافتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار، نصر من الله و فتح قریب» که همه جا در دست رئیسعلی بوده است.
رئیسعلی دلواری از قربانیان ترور است. نقشه ترور چرا، چگونه و به چه طریق اجرا شد؟
رئیسعلی اینگونه در مقابل انگلیسی‌ها ایستاد و رئیسعلی داشت نقشه آنها را در ایران ناکام می‌گذاشت و نقشه حذف رئیسعلی را طراحی کردند. وضعیت خاصی هم در استان حاکم بود و برخی خوانین با رئیسعلی بودند، برخی در مقابل او و برخی هم بی‌طرف بودند. انگلیسی‌ها از این وضعیت هم استفاده کردند و برای ایجاد تفرقه اقدام کردند و کسی به نام غلامحسین را وادار کردند که رئیسعلی را ترور کنند.
ترور رئیسعلی توسط یکی از خائنین انجام شد. در افکار عمومی قاتل رئیسعلی به نام غلامحسین تنگکی مطرح می‌شود ولی ما به عنوان خانواده رئیسعلی و کسانی که در دلوار زندگی می‌کنیم همچنین ذهنیتی را نسبت به ایشان نداریم.
اینکه غلامحسین‌نامی رئیسعلی را کشته است، بحث دیگری است ولی اینکه این شخص غلامحسین تنگی نبوده است را مطمئن هستیم. وقتی به پدر غلامحسین تنگکی (علی صفر) گفته شد که پسر شما چنین کاری کرده، هر روزی که به دلوار می‌آمد بچه‌های خود را روی گاری می‌گذاشت و می‌آورد دلوار به پدر رئیسعلی می‌گفت اگر فکر می‌کنی بچه من رئیسعلی را کشته است، همین الان سر همه بچه‌های من را ببرید.
اهالی تنگک همراه و همکار رئیسعلی دلواری بودند و قطعاً چنین کاری را نمی‌کردند. همه قوم و خویش بودند و چنین کاری نمی‌کردند. ما باید این ننگ را از دامن تنگک پاک کنیم. در برخی از کتاب‌ها چنین موضوعی نوشته شده است و به عنوان مرجع از آن استفاده شده است.
اینکه «مستر چک» در خاطرات خود می‌نویسد که فردی به نام غلامحسین اقدام به ترور رئیسعلی کرده است بحث جدایی است ولی اینکه این فرد غلامحسین تنگی بوده را رد می‌کنیم.
پس از شهادت رئیسعلی قیام به کجا رسید؟
پس از شهادت رئیسعلی کار قیام به هم پیچید و مشکلاتی بروز کرد و به نحوی این قیام از حرکت ایستاد. بعد از شهادت رئیسعلی مرحوم زائرخضرخان اهرمی و شیخ حسین خان چاهکوتاهی خواستند عملیاتی را علیه انگلیسی‌ها در بست چغادک انجام دهند که صبح تا ظهر این عملیات به طول انجامید ولی پسر شیخ حسین چاهکوتاهی کشته شد و خالو حسین دشتی بردخونی که از بستگان رئیسعلی بود در آن جنگ اسیر شد. حدود ۴۰ تا ۵۰ نفر شهید شدند و ۱۵ نفر نیز اسیر شدند و قیام جمع شد.
سپس معاهده‌ای بین انگلیسی‌ها و خوانین منعقد شد که از مفاد آن آزادی خالو حسین و برخی دیگر از تعهدات بود که انگلیسی‌ها آن تعهدات را هم انجام ندادند و مشکلاتی برای مردم ایجاد کردند.
بعد از آنکه به تعهد خود عمل نکردند جنگ جدید شکل گرفت و برخی از خوانین عقب‌نشینی کردند و انگلیس هم به دنبال اینها رفت و تا شیراز را تسخیر کرد.
شهادت رئیسعلی ضربه‌ای به قیام زد که نتوانستند آن را جبران کنند. رئیسعلی وقتی که شهید می‌شود آسیب بزرگی به قیام وارد شد. قشون انگلیسی‌ها برازجان را تصرف کردند و تا شیراز رفتند و تصرف کردند.
قیام رئیسعلی بیشتر جنبه ملی داشت یا مذهبی؟
خمیرمایه قیام رئیسعلی مذهبی است و به عنوان یک حرکت ملی در مقابل تهاجم بیگانگان به کشور شناخته می‌شود. آن چیزی که قیام رئیسعلی را نگه داشت حرکت در مسیر دین بود.
وقتی منشور رئیسعلی دلواری را می‌خوانیم، در آن نامه‌ای که به مجتهد برازجانی نوشته بود، آن نامه خیلی جامع و کامل است و می‌گوید بنی هاشم در مدینه زیاد بودند ولی امام حسین در مقابل ظلم یزید ایستاد. یا اینکه می‌گوید اگر ما امروز در مقابل انگلیس نایستیم فردا چه حرفی برای گفتن خواهیم داشت.
در این نامه تکیه بر نام امام حسین و حرکت امام حسین است و مبنای حرکتش بر اساس حرکت امام حسین است و نشان می‌دهد که شالوده این حرکت مذهبی و حسینی است.
در زمانی که رئیسعلی مشغول جنگ و نبرد بوده پدرش مجلس و حسینه داشته و مردم و روحانیون و علما در کنارش بودند و کل قیام هم به نام علما و با امضای علما حرکت می‌کرده است. نقش پررنگ مذهب در قیام رئیسعلی موجب ماندگاری رئیسعلی در تاریخی شده است.
نام و نشان رئیسعلی در تاریخ ایران به خاطر خدایی بودن کار رئیسعلی بوده است. رهبر معظم انقلاب رئیسعلی را جوان مؤمن و شهید راه وطن یاد می‌کند. اینها به خاطر خدایی بودن کار رئیسعلی بوده است.
در ادامه هم در انقلاب اسلامی می‌بینیم که جوانان ما و فرزندان همین رئیس‌علی‌ها جان خود را فدای مذهب کردند و در همه مقاطع تاریخ این را می‌بینیم.
راجع به جغرافیایی حضور بیگانگان و جغرافیای فعالیت‌های رئیسعلی و مبارزات صورت گرفته توضیح دهید.
انگلیسی‌ها وقتی که آمدند شهر بوشهر را تصرف کردند و حوزه حرکت آنها دلوار به عنوان کانون مقاومت را مورد حمله قرار دادند و بعد هم ریل کشیدند و به سمت برازجان و شیراز حرکت کردند و استان فارس که شامل بوشهر و شیراز بود را مورد تاخت و تاز قرار دادند و فعالیت رئیسعلی هم در مقابل اینها بود.
یکی از موانع مهم انگلیسی‌ها برای رسیدن به شیراز و برازجان همین جوانانی بودند که به رهبری رئیسعلی و دیگر خوانین در مسیر حرکت آنها ایستاده بودند.
رئیسعلی دلواری قبل از قیام به چه کاری مشغول بوده و زندگی او چگونه می‌گذشت؟
رئیسعلی از قبل کشاورز بوده و به خاطر هم‌جواری با دریا به فعالیت‌های تجارت هم مشغول بوده و با کشورهای عربی ارتباط تجاری داشتند. ولی بیشترین محل تأمین زندگی آنها کشاورزی بوده است.
انگلیسی‌ها به رئیسعلی گفتند ۴۰ هزار پوند بگیر و دست از کار بردار ولی تمکن رئیسعلی و خانواده او مانع می‌شود که بخواهد این خفت را بپذیرد.
وقتی که دریابیگی به پدر رئیسعلی می‌گوید که به پسرت بگو تا اینقدر پول بگیرد و کنار بکشد، پدرش می‌گوید که درآمد و هزینه ما مشخص است و غذای ما نان و خرما است و نیازی به پول اجنبی‌ها نداریم.
پدر رئیسعلی یک دایی داشته که در روستای گلکی تنگستان ساکن بوده و او هم از قیام پشتیبانی می‌کرده و نان و آب قیام را تأمین می‌کرده است و همه مردم دشتی و تنگستان و بوشهر یاری می‌کردند و قیام را یاری می‌کردند.
از هم‌رزمان رئیسعلی دلواری چه اطلاعاتی در دست است؟
رئیسعلی دلواری تا زمانی که در دلوار انگلیس شکست خورد خوانین منطقه امیدی به ایستادگی در مقابل انگلیس نداشتند و وقتی که این حرکت در دلوار صورت گرفت، خالو حسین از اولین کسانی بود که به رئیسعلی پیوست.
وقتی انگلیس به بوشهر رسید. رئیسعلی شخصاً به روستاهای دشتی و دشتستان رفت و اختلافات خوانین را جمع کرد و همه آنها را برای مقابله با انگلیس بسیج کرد و البته اهالی دشتی و تنگستان همکاری خوبی در این زمینه داشتند.
وقتی که رئیسعلی دلواری آن فتح درخشان را در دلوار مقابل انگلیسی‌ها کسب می‌کند، مجتهد برازجانی نامه‌ای به خوانین منطقه می‌نویسید و خواستار همراهی می‌شود و علامه بلادی هم شخصاً سراغ خوانین می‌رود تا همراهی کنند ولی همراهی کاملی صورت نگرفت.
خوانین نزدیک به رئیسعلی مانند زائرخضرخان، شیخ حسین خان و غضنفرالسلطنه آمدند و در جنگ مقابل انگلیس مقاومت می‌کنند. نفوذی که رئیسعلی در میان مردم داشته دیگر افراد نتوانستند ایجاد کنند و نتوانستند قیام را تعمیم دهند و از رخنه بیگانگان جلوگیری کنند.
شهادت رئیسعلی باعث شد هر کسی راه خودش را برود و قیام با آسیب مواجه شود و همه این افراد مقابل انگلیس ایستادند. زائرخضرخان شهید شد و شیخ حسین خان هم در هنگام نبرد با عوامل داخلی و دست‌نشانده‌های انگلیس کشته شد و غضنفرالسلطنه هم توسط یکی از فرزندان شیخ حسین خان در برازجان به قتل رسید و همه اینها عمیقاً نقشه انگلیسی‌ها بود که تفرقه ایجاد کردند و کسی نبود که این افراد را جمع کند.
کد خبر 5294289منبع: مهر
کلیدواژه: بوشهر انگلستان دلوار انگلیس برازجان روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس انقلاب اسلامی ایران رئیسعلی دلواری مشروطه جنگ جهانی اول ویروس کرونا بوشهر هفته دولت واکسن کرونا شیوع کرونا آمار کرونا گرگان کرمانشاه آتش سوزی تالاب انزلی اردبیل واکسیناسیون انتخاب شهردار عکس استانها رئیس علی بوده رئیس علی دلواری شهادت رئیس علی قیام رئیس علی انگلیسی ها مقابل انگلیس رئیس علی شیخ حسین خان رئیس علی رئیس علی رئیس علی رئیس علی رئیس علی رئیس علی رئیس علی رئیس علی امام حسین داشته اند آیت الله
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۹۹۵۴۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
موسی عصمتی؛ شاعر روشندل: رسانه ملی با «سرزمین شعر» حرکت نویی را آغاز کرد
شعر عصمتی که در وصف پدر کارگرش سروده شده بود، از همان قسمت آغازین برنامه سرزمین شعر مورد توجه مردم قرار گرفت و تا هم‌اکنون بارها و بارها در صفحات مختلف مجازی بازنشر شده است. به بهانه اتمام مسابقه سرزمین شعر از قاب شبکه چهارم تلویزیون و استقبال از شعر این شاعر با او گفت‌وگویی ترتیب دادیم تا درباره تجربه سرزمین شعر با او گپ و گفت کنیم.
نظرتان درباره برنامه سرزمین شعر چیست؟
من فکر می‌کنم سرزمین شعر یک اتفاق مبارک نه فقط برای ایران، بلکه برای جامعه فارسی‌زبانان بود. چون شاعرانی که توسط سرگروه‌ها انتخاب شده بودند و با هم رقابت می‌کردند، فقط شامل جغرافیای ایران نمی‌شد. در این برنامه ما دوستان افغانستانی داشتیم که شعرهای بسیار خوبی هم خواندند. از این جهت فکر می‌کنم سرزمین شعر اتفاق مثبتی در جغرافیای زبان فارسی بود و بینندگان زیادی هم در میان فارسی‌زبانان داشت. در کنار بازتاب مردمی و بازخوردی که بین مردم داشت، دیگر کار ارزشمند این برنامه آوردن شعر به رسانه و آشتی دوباره رسانه با شعر بود. البته رسانه قبلا هم به شعر می‌پرداخت ولی به این اندازه و وسعت و جدیت اتفاق نیفتاده بود. ضمن اینکه توجه به رأی و نظر مردم، واقعا اتفاق مهمی بود. اینکه مردم شعرها را بشنوند و خودشان آنها را داوری کنند، در حوزه شعر اتفاق نیفتاده بود. مردم شعرها را می‌شنیدند، فکر می‌کردند، به شعرها و شاعران‌شان امتیاز می‌دادند و می‌دیدند که نظرشان با داور یکی است یا نه؟ چه بسا نوجوان‌ها و جوان‌هایی که با دیدن سرزمین شعر و شرکت در مسابقه مردمی و فرستادن رأی و نظرشان، نگاه جدی‌تری به شعر پیدا کردند و خودشان هم وارد فضای شعر شدند.
شعر شما در شبکه‌های اجتماعی مورد اقبال واقع شد، چه بازخوردهایی دریافت کردید؟
بازخوردها واقعا خیلی زیاد بود. در جمع شاعران مورد لطف قرار می‌گرفتم و بسیاری نیز با تماس‌ها و پیام‌های شخصی به من ابراز لطف می‌کردند. مخصوصا که این شعر درباره پدرم بود و شنیدنش برای خیلی‌ها خوشایند بود. این شعر هم درباره پدر بود، هم درباره کارگر و کارگری و هم درباره مسائل اجتماعی. از زاویه متفاوتی به کارگر و پدر و زندگی اجتماعی پرداخته بود و این برای مردم خیلی جذاب بود. به همین خاطر اظهار لطف‌های فراوانی دریافت کردم و برای خودم هم جالب بود که نسبت به شعرهای دیگرم تا این حد مورد توجه قرار بگیرد. می‌توانم بگویم پیش از این سابقه نداشته است که شعر من تا این حد شنیده شود.
شما سال‌ها است که شعر می‌گویید؛ شاید بیش از بیست سال. یعنی پیش از سرزمین شعر نشده بود که شعرتان با چنین اقبالی در میان مخاطبان مواجه شود؟
واقعا تا به حال سابقه نداشته است که یکی از اشعار من تا این حد دیده و شنیده شود. سرزمین شعر در این اتفاق نقش اصلی را داشت و واقعا به شنیدن شدن شعرها کمک کرد. من این شعر را چهار سال پیش سروده بودم ولی تا حالا اینقدر دیده نشده بود. در بعضی شب شعرها و مراسم‌ها خوانده شده بود ولی بازخوردهای محدودی داشت. وقتی که مقیاس شنوندگان وسیع می‌شود، طبیعتا بازخوردها هم زیاد می‌شود. سرزمین شعر همان قابی بود که توانست شعر را دوباره به دل مردم ببرد. هم مخاطب از شنیدن شعرهای تازه و معاصر زبان فارسی لذت برد و هم شاعران فرصتی یافتند برای اینکه شعرشان را به گوش مردم برسانند. در حالی که تیراژ کتاب‌های شعر به پانصد تا و هزار تا رسیده و همان‌ها هم اغلب در گوشه کتاب‌خانه‌ها و فروشگاه‌ها خاک می‌خورند، شعرهایی که در سرزمین شعر خوانده شدند صدها هزار بار فقط در شبکه‌های اجتماعی دیده شدند. این جدا از مخاطب خود تلویزیون است که طبیعتا تعداد نامشخص و زیادی دارد. به خاطر همین من فکر می‌کنم رسانه ملی با سرزمین شعر یک حرکت نو را شروع کرد و یک گام رو به جلو برداشت که قطعا با تداوم این برنامه‌ها روی آینده شعری جامعه فارسی‌زبانان هم تأثرات زیادی خواهد داشت.
شما معلم هستید و دانش‌آموزان‌تان هم نابینا هستند. حضورتان در سرزمین شعر بین شاگردها هم بازخوردی داشت؟
بله آنها هم شنیده بودند. همین امروز من کلاس داشتم و جالب اینکه اولین حضورم در این کلاس بود. وقتی وارد شدم و با بچه‌ها آشنا شدم، از من اجازه خواستند که این شعر را سر کلاس پخش کنند. فیلم شعرخوانی را توی فلش داشتند و همان‌جا در کلاس شعرخوانی را پخش کردند. می‌گفتند که ما این شعرخوانی را بارها و بارها در فضای مجازی شنیده‌ایم و ارتباط خوبی با آن برقرار کرده بودند. با توجه به اینکه تعدادی از این بچه‌ها شهرستانی هستند، برایم جالب بود که این شعر حتی در کانال‌های مجازی شهرهای خودشان هم پخش شده بود. این نشان می‌دهد که یک برنامه خوب تا چه حد می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد و چطور همه مردم در شهرهای مختلف از آن استفاده می‌کنند.
جالب است که حتی بچه‌های نابینا هم سرزمین شعر را دیده و شنیده‌اند. یعنی مخاطبان این برنامه بسیار گسترده و متنوع بوده است.
بله. این شعر در جامعه نابینا هم به خوبی شنیده شده بود. اتفاقا جامعه نابینایان با رسانه، رادیو و تلویزیون، بیشتر ارتباط دارند. بخشی از تلویزیون شنیداری است و رادیو هم که همیشه مونس نابینایان بوده است. در صفحات مجازی و پیام‌رسان‌های مختلف هم با استفاده از نرم‌افزارهای صفحه‌خوان، این شعر را شنیده بودند. حتی می‌توانم بگویم نابینایان زودتر از افراد عادی با سرزمین شعر ارتباط برقرار کرده بودند. چون نابینایان ارتباط بیشتری با رسانه دارند، زودتر از سایر مردم جذب سرزمین شعر شده بودند.
می‌شود گفت که صداوسیما پیش از سرزمین شعر، در حوزه شعر و ادبیات و برنامه‌سازی برای در این حوزه‌ها، به جامعه نابینایان بی‌توجهی کرده است؟ این را از این جهت می‌پرسم که سر و کار جامعه نابینایان بیشتر از متن، با صدا است.
بالاخره شعر قبل از این هم به شکل‌های مختلف، مثل برنامه مشاعره، در تلویزیون بود. گاهی اگر شب شعری را بازتاب می‌داد، آنها هم می‌شنیدند. مشخصا نمی‌توانم بگویم صداوسیما کوتاهی کرده است. ما الآن اطلاع داریم که برنامه «شش نقطه» در شبکه استانی تهران برای بچه‌های نابینا پخش می‌شود و استقبال خوبی هم از آن شده است. منتها صداوسیما با سرزمین شعر کمک بیشتری کرد به پاشاندن بذر شعر و ادب در دل مردم و به تبع آن در دل جامعه نابینایان. قابل انکار نیست که در عصر جدید شعر حضور کمتری در میان مردم دارد و هنرها و جذابیت‌های دیگر جای شعر را تا حدودی پر کرده‌اند. این در حالی است که قبلا شعر همه چیز مردم بود؛ یعنی هم رسانه بود، هم داستان بود، هم سینما بود، هم آموزش و پرورش بود. بزرگ خانواده شاهنامه را می‌آورد، بچه‌ها آن را می‌شنیدند و انگار یک سریال تاریخی را در خانه خودشان تجربه می‌کردند. شعر پیش از این همه جلوه‌های زندگی مدرن را به خانواده‌های ایرانی می‌برد، ولی الآن با توجه به پیشرفت صنعت و دغدغه‌هایی که هست، مردم کمتر فرصت پیدا می‌کنند که مطالعه کنند و شاید آن حوصله و وقت گذشته را نداشته باشند. به همین خاطر تلویزیون راحت‌تر می‌تواند شعر را به خانه‌های مردم بیاورد. کاری که سرزمین شعر انجام داد و این اتفاق مبارک و بزرگی را رقم زد. من فکر می‌کنم سرزمین شعر می‌تواند در قشر نوجوان و دانش‌آموز ما بسیار موثر باشد. همانطور که دانش‌آموزان من تکه‌های این برنامه را دیده بودند و برایشان جالب بود، چه بسا کسانی باشند که احساس کنند استعداد شعر را دارند و بعد از سرزمین شعر به نوشتن رو بیاورند.
به عنوان سوال آخر، به نظرسنجی و آرای مردمی بازگردیم. از شما در قسمت آخر سرزمین شعر به عنوان برگزیده مردمی این مسابقه تقدیر شد. به نظرتان این اتفاق چقدر به نزدیک شدن مردم و شعر کمک خواهد کرد؟
بله. با توجه به بازدید گسترده‌ای که شعر من داشت و ارتباط خیلی خوبی که مخاطب با این شعر برقرار کرد، توانستم جایزه مردمی سرزمین شعر را کسب کنم و خوشحالم که شعرم مورد توجه مردم قرار گرفته است. پیشتر گفتم که داوری مردم و دخالت آنان در انتخاب شاعر برگزیده، اتفاق خیلی خوبی بود. این اتفاق باعث شد کسانی که پای تلویزیون می‌نشینند با معیارهای خاص خودشان شعرها را بسنجد و به موازات داوران آنها هم شاعران مورد نظر خودشان را انتخاب کنند. فکر می‌کنم این اتفاق در فصل‌های بعدی سرزمین شعر رونق بیشتری خواهد داشت و اتفاقات بهتری هم خواهد افتاد. آرای مردمی به شاعران کمک می‌کند که بدانند سلیقه و ذائقه مردم چه حال و هوایی دارد و اگر بخواهند شعرشان مورد توجه مردم هم قرار بگیرد، چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد. یعنی هم سلیقه ادبی مردم را بالاتر خواهد برد، هم به شاعران نکات و درس‌هایی خواهد آموخت.
همسان سازی حقوق بازنشستگان کشوری از خردادماه سال جاری